Op de BETT-reis van ABZHW van dit jaar hebben Harry Spoelstra en ik een presentatie gehouden over het werken met WikiKids. Een van de slides die we lieten zien was getiteld: Is WikiKids ook gevaarlijk? Dit was natuurlijk een wat provocerende titel, maar wel eentje met een serieuze ondertoon.
De volgende punten staan op de slide:

  • Verkeerde informatie
  • Kopiëren en plakken van teksten
  • Gebruik van auteursrechtelijke afbeeldingen
  • Aanmaken van vreemde pagina’s
  • Online pesten

Ik vind het belangrijk duidelijk te maken dat je als je als leerkracht met leerlingen op WikiKids gaat werken je het over de bovenstaande punten hebt. Het gaat hier vooral om bewustwording van het eigen handelen. Zo je wilt: mediawijsheid. Een korte toelichting op de verschillende punten.

Verkeerde informatie
De vraag die ik regelmatig krijg is: hoe weten we of de informatie op WikiKids betrouwbaar is of niet? Iedereen kan er iets opzetten. Mijn standaard antwoord is: Dat klopt. Dat weet je ook niet. Maar we werken op dezelfde manier als Wikipedia. Ook daar kan iedereen er zomaar iets opzetten. En hoe weet je of die informatie betrouwbaar is?
En dat is natuurlijk niet het complete antwoord. Want dit geldt ook voor het raadplegen van andere websites, tijdschriften of boeken. Hoe weet je zeker dat de informatie betrouwbaar is? Een antwoord baseren op één bron is niet heel verstandig. Dat geldt dus ook voor WikiKids. Bewustwording over het gebruik van bronnen is dus noodzakelijk.

Kopiëren en plakken van teksten
WikiKids is een encyclopedie waarop geen teksten mogen komen te staan die klakkeloos gekopieerd zijn vanaf een andere site zonder toestemming van de eigenaars. Deze teksten worden verwijderd.
Het publiceren van teksten op internet is de grote kracht van WikiKids. Zo makkelijk was het bijna nog nooit. Dit betekent ook dat leerlingen hiervóór nog nooit hebben hoeven nadenken over het gebruik van andermans teksten. Tenminste nog nooit zo bewust. Natuurlijk zal een leerkracht aangeven dat een werkstuk in eigen woorden moet worden weergegeven. Maar de consequenties zijn, denk ik, op WikiKids ingrijpender dan in de klas.
Bewustwording over het gebruik van andermans teksten is daarom belangrijk.

Gebruik van auteursrechtelijke afbeeldingen
Hiervoor geldt hetzelfde als voor de teksten. Een afbeelding overnemen zonder dat hiervoor toestemming is gevraagd, kan niet.

Aanmaken vreemde pagina’s
Oftwel: vandalisme. Het moedwillig bekladden van WikiKids is natuurlijk ook niet toegestaan. Vandalisme kan verschillende vormen aannemen: het veranderen van teksten/artikelen, het plaatsen van onzinteksten/ artikelen, seksueel getinte tekstsen/ artikelen, beledigende teksten/ artikelen.
Het aanmaken van dit soort teksten/ artikelen zorgt ervoor dat de bruikbaarheid van WikiKids verminderd. Het klinkt misschien wat overdreven maar gezamenlijk zorg dragen voor een schone wereld ehh…wiki is belangrijk. Je krijgt de mogelijkheid (en daarmee de verantwoordelijkheid) om een bijdrage te leveren aan WikiKids. Gebruik die dan ook verstandig. Bewustwording dat WikiKids een gezamenlijk project is, is dan ook belangrijk.

Online pesten
Gelukkig hebben we dit nog niet meegemaakt op WikiKids en ik hoop dat dit ook nooit zal gebeuren. Onder online pesten versta ik het bekladden van elkaars artikelen of gebruikerspagina.

Aandacht besteden
Op welke manieren besteden we aandacht aan de bovenstaande punten? Verkeerde informatie. Op WikiKids kun je de webquest factchecker doen. Hierin leer je hoe je informatie moet beoordelen. Kopiëren en plakken van teksten. We kunnen zien of een tekst geknipt en geplakt is als we een google-search uitvoeren met een deel van de tekst die op WikiKids is geplaatst. Komt de tekst volledig overeen met een andere webtekst dan kan de tekst worden verwijderd. Gebruik van auteursrechtelijke afbeeldingen. Sinds een tijdje hebben we een sjabloon voor afbeeldingen waarop je moet invullen waar je de afbeelding vandaan hebt. Dit werkt nog niet perfect moet ik zeggen. De laatste tijd zijn veel afbeeldingen geüpload waarvan we sterk vermoeden dat er auteursrechten opzetten; het sjabloon is hierbij niet ingevuld. We zoeken nog naar een goede manier om hier mee om te gaan: moeten we de afbeeldingen direct verwijderen? Of brengen we degene op de hoogte als we vermoeden dat er auteursrechten op de afbeelding zitten. Vreemde pagina’s. Deze worden onmiddellijk verwijderd. Degene die de vreemde pagina’s heeft aangemaakt, wordt voor korte of langere tijd geblokkeerd. Online pesten. Dit is gelukkig nog nooit voorgekomen. We hebben hiervoor de Alarmknop (deze is al wel gebruikt voor het aanmaken van vreemde pagina´s). Degene die dit gedrag vertoond wordt direct voor korte of langere tijd geblokkeerd.

Het is gemakkelijk om met WikiKids te beginnen. Je kunt, omdat het weinig technische ICT-vaardigheden vergt, vooral de nadruk leggen op de inhoud. Een leerling zomaar op WikiKids laten werken zonder begeleiding, lijkt me niet verstandig. Bewustwording over wat het betekent om te werken met een wiki is belangrijk. Een klassikaal gesprek hierover zou heel verstandig zijn. Wat mag je wel doen op WikiKids en wat niet? Mediawijsheid. Simpel, maar wel belangrijk.